تاج محل و باغ روبروی ساختمان و دروازه ورودی

در پلان یک باغ اصلی به نام چهار باغ در جلوی عمارت و ساختمان اصلی روی سکو که از طرف دیگر به رود خانه جامنا مشرف است نشان داده شده .

 سبک طراحی پلان نمونه ای از طراحی چهار باغ در دوره مغول است که برای این منطقه خاص اجرا شده است. در مناطق اسیای مرکزی معمولا این قبیل ساختمان ها در تپه ها واقع می شدند. ولی در این منطقه به علت مسطح بودن زمین و مجاورت با رودخانه شرایط خاصی حاکم است. این امر از نظر دید منظر و شرایط اقلیمی یک نکته مثبت است . رودخانه ای که در پشت تاج محل واقع شده دید خوبی به محل داد و به صورت یک پس زمینه در پشت ساختمان ظاهر شده است. نقشه قدیمی از این محل پیدا شده که نشان می دهد در دو طرف این رودخانه 44 باغ قرار داشته است. در نزدیکی تاج محل قلعه ای به نام قلعه سرخ واقع است که متعلق به شهر اگرا می باشد. مهم ترین مسئله طراحی مجموعه تاج محل قرار گرفتن ساختمان بر روی سکو و باغ در سمت دیگر آن است . حالت مستطیل شکل اب نمای پایین پلان ساختمان در نقشه نمادی از فضای مستطیلی رود خانه است . چهار باغ هایی در مقیاس کوچک در دو طرف حیاط مستطیلی شکل روبه روی بنا واقع است . سکویی در وسط که ساختمان روی ان قرار گرفته مانند الگوی اصلی در قسمت های مختلف فضای باغ تکرار شده است. در پایین حیاط ورودی هم این فرم تکرار شده که می توانیم ان را به چهار سوق های بازارهای منطقه تشبیه کنیم. نماد چهار باغ به صورت مربع در وسط و نماد رودخانه به صورت مستطیل در مقابلش قرار گرفته . شبکه پلان هندسی هم برای مقبره و باغ و کاروان سرا و بازار مجاور ان تکرار شده است. روی محوری که در وسط پلان واقع است و به مقبره ختم می شود حوض و ابنما قرار گرفته که تا دروازه ادامه یافته است. تقارن در طراحی پلان از اصول مهم است . در مجموع هم یک تقارن محوری داریم و هم فرم مرکزیت که در چهار باغ و در کاروان سرا و بازار تکرار شده است.  

(منبع : مجله معماری و فرهنگ – نوشته : ن.شمشیری)