چکیده :

سیستم های کشت هیدروپونیک به منظور تولید گیاهان زینتی نسبت به گیاهان گلخانه ای دارای مزایای بی شماری می باشد که باعث تولید گیاه با کیفیت مناسب و زودرس خواهد شد. گیاهان پیازی بعلت حساسیت به آب زیاد و نیاز به محیط سبک در سیستم هیدورپونیک از اهمیت زیادی برخوردار است . راجع به کاشت هیدزوپونیک این گل مطلب مشخص و معلومی وجود ندارد. هر چند ظرفیت و قابلیت کاشت هیدروپونیک لیلیوم در سطح تجاری موضوعی در خور تامل است . کاشت این گل در بسترهای از نوع جعبه های اسفنجی یا کیسه های پر شده از ماسه یا پرلیت توصیه شده است و دانستن اینکه کدام بستر در طی کدام مرحله رشد گیاه شرایط بهتری را ایجاد می کند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

مقدمه :

در دنیای امروز برای افزایش سطح زیر کشت افزایش کیفیت گلهای زینتی به منظور صادرات و تولید گیاهان زود رس نیاز به روش های نوین و کارآمد اجتناب ناپذیر است. بدین منظور می بایست تمام تمام شرایط و امکانات موجود برای نیل به دستیابی به گیاهان با کیفیت مناسب در اسرع وقت مورد بررسی قرار می گیرد. لیلیوم یا سوسن (Lilium longiflorum) گیاهان است بهار گل که این پیاز ها غالباً از ژاپن وارد می شود و امکان تولید این گیاه ها که بعداً زودرس می شوند وجود دارد. برای تولید گیاه در عید نوروز ، پیازها در داخل کشور تولید شوند در فصل پاییز میتوان آنها را مستقیماً در گلدان کاشته سپس در گلخانه تحت شرایط بخصوصی از نقلیه نظر حرارت پرورش داد.

پیازهای کوچک محیطی برابر 15 تا 18 و پیاز بزرگ محیطی برابر 25 تا 28 سانتی متر دارا می باشند . پیازهای کوچک ، بوته های کوچک و تعداد کمتری گل تولید می کنند.

بعد از برداشت پیازها را مدتی در همان محل خاک نگهداری می کنیم تا مواد غذایی را جذب نموده و درشت تر شوند و سپس خارج کرده و حدود 6 هفته سرما ( 15 درجه ) انبار کرده و یا در گلخانه نگهداری می کنیم . در این شرایط پیازها زودرس می شوند، مواردی که می بایست در گلخانه ی هیدورپونیک مورد توجه قرار می گیرد شامل :

1-خاک گلدان می بایست سبک باشد تا آب زیادی جمع نکرده و موجبات پوسیدگی پیاز را ایجاد نکند .

2-ترکیدن جوانه های گل که به دلیل کمبود آب گیاه روی می دهد در نتیجهه ضعف ریشه ها در جذب آب ، کمی نور و یا ضعف بودن آن و یا بالا رفتن درجه حرارت در طول زودرس می باشد.

3-زرد شدن و ریزش برگهای پایینی این گیاه درنتیجه کمبود نور ( فاصله کم گلدانها از یکدیگر ) و یا کمبود ازت است.

در نتیجه فاصله دادن بوته ها و کود پاشی ازتی ( محلول نیترت پیتاسیم) بعد از خارج شدن برگها از داخل خاک در جهت در رفع این عارضه توصیه می شود.

مواد و روشها :

آزمایش در 3 بستر مختلف

1-خاک ( شاهد )

2-ماسه ی بادی

3-ترکیب ماسه بادی و پرلیت ( 50 ماسه بادی + 50 درصد  پرلیت)د ر تکرار و 3 مشاهده و در طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت.

نمونه 36= مشاهده 3 تکرار  تیمار  برای ضد عفونی بسترهای آزمایش از محلول هیپوکلرید سدیم 1 درصد استفاده شد و پس از انجام تیمار در طی 3 تا 4 مرحله شست و شوی با آب ، باقیمانده هیپوکلرید سدیم را از بستر خارج نمودیم . برای ضد عفونی محیط گلخانه از سم حشره کش دیانوزین ( با غلظت 3 در هزار ) و سم قارچ کش دینو کاپ ( با غلظت 2 درهزار ) استفاده شد و تمام محیط درونی گلخانه سم پاشی شد. برای جلوگیری از رشد علفهای هرزدر کف گلخانه سم پاشی شد. برای جلوگیری از رشد علفهای هرزدر کف گلخانه ریشه دار کرده و سپسس به گلخانه ی هیدروپونیک منتقل نموده  و در کف گلدنها کشت نمودیم . مواد غذایی به صورت دو محلول مادریی ( 1 لیتری ) تهیه شد. که شامل ، 1-محلول مادری (I) : 75 گرم نتیترات کلسیم در 1 لیتر آب 2-محلول مادری (II) : 90 گرم نیترات پتانسیم ، 30 گرم پتانسیم دی هیدروژن فسفات ، 60 گرم سولفات منیزیم ، 3 گرم کلات آهن پتانسیم ، 30 گرم پتانسیم دی هیدروژن فسفات ، 60 گرم سولفات منیزیم ، 3 گرم کلات آهن (EDTA) ،4/0 گرم سولفات روی ، 01/0 گرم مولیبدات آمونیوم . برای اندازه گیری وزن عناصر غذایی ماکرو از ترازوی دیجیتالی با دقت 1 درصد و برای اندازه گیری عناصر غذای میکروشامل سولفات مس ، سولفات روی ، مولیبدات آمونیوم و بوراکس از ترازوهای دیجیتالی حساس بادقت 00001/0 استفاده گرید. مواد شیمایی با اختلاف 5 درصد وزن شده و برای تهیه 2 محلول غذایی (1لیتری) استفاده گردید . {46/5=PH محلول مادری (I) و 40/5 –PH محلول مادری } (II) و برای هر بار آبیاری سیستم محلول را 1 درصد رقیق نموده و در اختیار گیاهان قرار دادیم . PH نهایی 5/5 می باشد . آب شهری مورد استفاده دارای EC=V می باشد . دو محلول مادری تنها هنگام نیاز به استفاده از محلول غذایی با هم ترکیب می شوند تا از ایجاد رسوب فسفات کلسیم ناشی از واکنش عنصر کلسیم در محلول پایه (I) جلوگیری شود.

سیستم هیدروپونیک باز بوده و گلدنها دارای زهکش  می باشند . برای محلول دهی از پمپ کولر آبی استفاده شد که مواد غذایی محلول را بوسیله قطره چکانهایی به گلدانهای حاوی پیاز لیلیوم می رساند .

به طور متوسط می بایست حدود 5/0 تا 2 لیتر محلول غذایی برای هر متر مربع بستر کشت استفاد شود. بدین وسیله به طور متوسط برای هر نمونه روزانه 100CCمحلول غذایی در اختیار قرار می گرفت.  برای گلدانهای شاهد ( حاوی خاک ) هر روز 100CC 5 آهن ( سولفات آهن II ) به عنوان مکمل محلول غذایی در اختیار گیاهان قرار گرفت .

افزایش ارتفاع گیاه در دو نوبت در محیط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت . ارتفاع گیاه بوسیله خط کشی استاندارد و کولیس ، اندازه گیری شد و در نهایت داده های آزمایشی حاصله بوسیله نرم افزار MSTATC مورد بررسی قرا گرفت که نشان داد که آزمایش در سطح 1 درصد معنی دار می باشد.

نتایج :

ارتفاع گیاه در ابتدای رشد گیاهی در بسترهای خاکی بیشتر بوده ولی در طی رشد و نمو ارتفاع گیاه در بستر ترکیب ماسه بادی و پر لیت افزایش یافت و دارای حداکثر ارتفاع گردید .

(بیشترین ارتفاع در نوبت اول داده برداری به ترتیب برابر با : 1-خاک 2- ماسه بادی 3- ترکیب ماسه بادی و پرلیت ) ، ( بیشترین ارتفاع در نوبت دوم داده برداری به ترتیب برابر است با : 1-ماسهه بادی و پرلیت 2 – خاک 3-ماسه بادی )

در مورد جهش رشدی یا رشد اولیه که بعنوان زودرس مورد ارزیابی قرار می گیرد به ترتیب در : 1-ماسه بادی 2-ترکیب ماسه بادی و پرلیت 3-خاک ، رشد اولیه بیشتری دارد.

بحث : در صنعت گلهای بریده ضخامت و ارتفاع ساقه گیاه نقش مهمی را در افزایش کیفیت گیاهان دراد و تولید گیاهان زودرس به لحاظ اقتصادی بسیار مهم می باشد . بدین ترتیب با توجه به داده های حاصله در صنعت گل بریده لیلیوم در سیستم کشت هایدروپونیک برای زودرس می توان از بسترهای ماسه بادی استفاده کرد. همچنین ارتفاع گیاه نیز در بستر ترکیب ماسه بادی و پرلیت از تمامی بسترها بیشتر می باشد و می توان از این بستر برای بدست آوردن شاخه گل دهنده با ارتفاع بیشتر استفاده کرد.

منابع :

1-تولایی ، مجید 1380 . هایدروپونیک ( ترجمه ) . نشر آموزش کشاورزی

2-روستایی ، علی . 1381 . کشت گیاهان بیرون از خاک (ترجمه ) موسسه نشر جهاد

3-شکوهیان ، علی اکبر . 1382 . پرورش خیار گلخانه ای درخاک و محیط ها کشت بدون خاک

4-مهرآوران ، حمید 1382 . فن آوری و کارآفرینی و هیدروپونیک (آبکشت ) . چاپ کیهان

5-هاشمی مجد، کاظم . 1381 . مدیریت کشت بدون خاک ( ترجمه ) . انتشارات باغ اندیشه .